Odpusty
Odpusty w Kościele katolickim
Praktyka zyskiwania odpustów przez wiernych w Kościele katolickim ma wielowiekową tradycję. Najnowszą naukę o odpustach podają dwa dokumenty Stolicy Apostolskiej, mianowicie:
1. “Indulgentiarum doctrina” z dnia 1.01.1967 r.
2. “Enchiridion indulgendarum” z dnia 29.06.1968 r.
W drugim dokumencie znajduje się zatwierdzenie nowego “Wykazu odpustów” przez papieża Pawła VI z dnia 15.06.1968 r. oraz bardzo ważna informacja, mianowicie: “...unieważniając ogólne formy udzielania odpustów nie zamieszczony w niniejszym WYKAZIE, znosi ponadto przepisy Kodeksu Prawa Kanonicznego i Pism Apostolskich, dotyczących odpustów, o ile nie są wyliczone w zamieszczonych poniżej normach o odpustach”.
Aby ten drogocenny dar Boży mógł ktoś uzyskać i być przekonany o tym, że go rzeczywiście uzyskał, musi dokładnie zapoznać się z całością nauki o odpustach, zawartą w tych najnowszych dokumentach.
Ponieważ treść tych dokumentów jest dość obszerna i trudno dostępna, dlatego SYNTETYCZNE OPRACOWANIE tych dokumentów w niniejszej broszurce ma zachęcić każdego wiernego (wierzącego) do poznania i umiłowania tego wielkiego daru Bożego.
Wreszcie, każdy powinien podjąć wysiłek zyskiwania tych odpustów codziennie, zwłaszcza zupełnych.
ODPUST ZUPEŁNY
Jest to darowanie człowiekowi wobec Boga wszystkich kar doczesnych, należnych za grzechy odpuszczone już co do winy w Sakramencie Pokuty.
Kto uzyska odpust zupełny dla siebie - uniknie kar czyśćcowych.
Kto ofiaruje odpust zupełny za zmarłych - ratuje dusze z czyśćca.
WARUNKI WYMAGANE DO UZYSKANIA ODPUSTU ZUPEŁNEGO
I.
Godne przyjęcie Ciała Pańskiego - tzn. po dobrze odprawionej Spowiedzi świętej. Po jednej Spowiedzi świętej można przyjmować wielokrotnie Ciało Pańskie, np. codziennie przez cały miesiąc.
II. Wolność od przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet lekkiego -
tzn. trzeba wykluczyć na przyszłość dobrowolne i świadome powtarzanie grzechów ciężkich i lekkich, tzn. nie wolno u siebie tolerować złych przyzwyczajeń lub dobrowolnie trwać w jakimkolwiek nałogu. Brak takiej wolności - wyklucza możliwość uzyskania odpustu zupełnego.
III. Wypełnienie określonej czynności -
tych czynności wyznaczył Kościół wiele i są one związane z różnymi okazjami. Niektóre z tych czynności można wypełnić codziennie według własnego wyboru, a mianowicie:
1) czytanie przez pół godziny dowolnego fragmentu Pisma Świętego;
2) odmówienie jednej części Różańca świętego wspólnie z kimś w dowolnym miejscu lub samemu, ale wówczas tylko w kościele lub w kaplicy;
3) adoracja Najświętszego Sakramentu przez pół godziny w kościele lub w kaplicy, nawet gdy Pan Jezus nie jest wystawiony w monstrancji;
4) odprawienie Drogi Krzyżowej w kościele, w kaplicy lub na kalwarii.
IV. Modlitwa w intencjach Ojca Świętego -
np. “Ojcze nasz” i “Zdrowaś Maryjo” lub jakakolwiek inna modlitwa.
Odpust zupełny jest jednym z największych darów, miłosierdzia Bożego, który człowiek może uzyskać, codziennie i ofiarować za zmarłych. W tym wielkim dziele Bożego miłosierdzia może uczestniczyć każdy katolik, tylko trzeba chcieć i Boga o to prosić. Amen.
Warunki
wymagają szerszego omówienia i wyjaśnienia. W dokumencie “Enchiridion indulgentiarum” jest najszerzej omówiony warunek określony jako “wykonanie dzieła obdarzonego odpustem” (na afiszu warunek trzeci), norma 26. Są to czynności określone przez Kościół. Z nimi związany jest odpust zupełny.
Wyżej wspomniany dokument podaje 31 takich czynności,
są to:
1. Adoracja Najświętszego Sakramentu przez pół godziny (3).
2. Nawiedzenie jednej z czterech patriarchalnych bazylik rzymskich i odmówienie tam “Ojcze nasz” i “Wierzę”:
a) w święto tytułu;
b) w jakiekolwiek święto nakazane;
c) jeden raz w roku (11).
3. Pobożne przyjęcie błogosławieństwa papieskiego “Urbi et orbi”, choćby tylko przez radio (12).
4. Pobożne nawiedzenie cmentarza od dnia 1 do 8 listopada i modlitwa na cmentarzu za zmarłych, choćby tylko w myśli (13).
5. Pobożna adoracja i ucałowanie krzyża w Wielki Piątek w czasie uroczystego obrzędu liturgicznego (17).
6. Pobożne odmówienie w każdy piątek Wielkiego Postu po Komunii świętej modlitwy przed obrazem Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego: “Oto ja, o dobry i najsłodszy Jezu...” (22).
7. Pobożny udział w obrzędzie Eucharystycznym, jaki zwykle ma miejsce pod koniec Kongresu Eucharystycznego (23).
8. Udział w ćwiczeniach duchowych przez trzy pełne dni (25).
9. Publiczne odmówienie aktu wynagrodzenia Najświętszemu Sercu Jezusowemu w Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa (26).
10. Publiczne odmówienie aktu poświęcenia rodzaju ludzkiego Chrystusowi Królowi w Uroczystość Chrystusa Króla (27).
11. W godzinie śmierci, gdy wiemy jest odpowiednio dysponowany (28).
12. Pobożne ucałowanie przedmiotów kultu (krzyżyki, szkaplerze, medaliki itp.) w Uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła, jeśli te przedmioty są poświęcone przez papieża lub biskupa. Trzeba także odmówić wyznanie wiary (35).
13. Pobożny udział w kilku naukach misyjnych i uroczystym ich zakończeniu (41).
14. Przyjęcie po raz pierwszy Ciała Pańskiego lub uczestniczenie w takiej pobożnej ceremonii (42).
15. Odprawienie pierwszej Mszy świętej w połączeniu z pewną uroczystością lub pobożny udział w tej Mszy świętej (43).
16. Odmówienie jednej części Różańca świętego wspólnie z kimś w dowolnym miejscu, lub samemu, ale wówczas tylko w kościele lub w kaplicy (48).
17. Jubileusz kapłaństwa (25, 50, 60-lecia) z postanowieniem wobec Boga wiernego wypełniania obowiązków swojego powołania, a także udział w tej Mszy świętej, połączonej z pewną ceremonią (49).
18. Pobożne czytanie Pisma Świętego przez pół godziny (50).
19. Nawiedzenie kościoła stacyjnego w Rzymie i pobożny udział w nabożeństwie stacyjnym (56).
20. Nawiedzenie kościoła (jednorazowo), w którym odbywa się synod diecezjalny i odmówienie tam “Ojcze nasz” i “Wierzę” (58).
21. Odmówienie w sposób uroczysty “Przed tak wielkim Sakramentem...” w Wielki Czwartek w czasie Wieczerzy Pańskiej lub w Boże Ciało (59).
22. Publiczne odmówienie “Te Deum” w ostatnim dniu roku (60).
23. Publiczne odmówienie “Hymnu do Ducha Świętego” w Nowy Rok lub w Uroczystość Zesłania Ducha Świętego (61).
24. Odprawienie Drogi Krzyżowej przed stacjami zatwierdzonymi przez Kościół (63).
25. Nawiedzenie kościoła parafialnego w święto tytułu (Patrona) i pobożne odmówienie w nim “Ojcze nasz” i “Wierzę” (65).
26. Pobożne nawiedzenie kościoła parafialnego w dniu 2 sierpnia (tzw. odpust Porcjunkuli) i odmówienie w nim “Ojcze nasz” i “Wierzę” (65).
27. Pobożne nawiedzenie kościoła lub ołtarza w samym dniu konsekracji i odmówienie w nim “Ojcze nasz” i “Wierzę” (65).
28. Nawiedzenie kościoła w Dniu Zaduszny m lub w najbliższą niedzielę, lub w Uroczystość Wszystkich Świętych i odmówienie w nim “Ojcze nasz” i “Wierzę” (67).
29. Pobożne nawiedzenie kościoła lub kaplicy zakonnej w Uroczystość Świętego Założyciela i odmówienie w nim “Ojcze nasz” i “Wierzę” (68).
30. Udział w świętej czynności, w której przewodniczy wizytator (np. biskup) z okazji wizytacji pasterskiej (69).
31. Odmówienie przyrzeczeń Chrztu świętego w Wielką Sobotę w czasie nabożeństwa lub w rocznicę własnego Chrztu świętego (70).
Uwaga:
Numery podane w nawiasie wskazują numer kolejny danej czynności podanej w “Wykazie Odpustów”.
Oprócz tego Wykazu zostały przyznane jeszcze dwa odpusty zupełne dla następujących czynności:
1. Za pobożne uczestniczenie w nabożeństwie zwanym “Gorzkie Żale” jeden raz w tygodniu w okresie Wielkiego Postu, tylko na terenie Polski.
2. Za nawiedzenie Bazyliki Mniejszej w całym świecie i odmówienie w niej “Ojcze nasz” i “Wierzę”:
a) w uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła;
b) w święto tytułu (Patrona) kościoła;
c) w święto Porcjunkuli (2 sierpnia);
d) jeden raz w ciągu roku według własnego uznania.
Wszystkie wyżej wymienione czynności są szczegółowo omówione w dokumencie “Enchiridion indulgentiarum”. Najważniejsze z nich podajemy poniżej. Wśród czynności obdarzonych odpustem zupełnym są cztery takie, które można wypełnić codziennie. Każdy wierny może więc wybrać codziennie, jedną z nich według własnego uznania. Te cztery czynności są podane na afiszu (III warunek), ale dwie z nich trzeba szerzej omówić.
Oto wyjaśnienie czynności odnośnie do modlitwy różańcowej:
“Dla uzyskania odpustu zupełnego za odmówienie Różańca świętego określa się następujące warunki:
1. Wystarczy odmówić tylko jedną część Różańca świętego (tzn. 5 dziesiątków). Jednakże te pięć dziesiątków należy odmówić w sposób ciągły.
2. Z modlitwą ustną należy połączyć pobożne rozważanie tajemnic.
3. W odmawianiu publicznym (w czasie nabożeństwa) tajemnice winny być zapowiadane zgodnie z zatwierdzoną miejscową praktyką. W prywatnym zaś odmawianiu (tylko w kościele lub w kaplicy publicznej) wystarczy, że wiemy łączy z modlitwą ustną rozważanie tajemnic. Odpust może stać się zupełny, gdy odmawia się Różaniec w kościele, w kaplicy publicznej, w rodzinie, we wspólnocie zakonnej, w pobożnym stowarzyszeniu” (Ench. ind., nr 48).
Szerszego omówienia wymaga także czynność podana na afiszu odnośnie do odprawiania Drogi Krzyżowej.
Odpust zupełny związany z odprawieniem Drogi Krzyżowej omawia szerzej wyżej wymieniony dokument w numerze 63, mianowicie:
“l. Pobożne ćwiczenie należy odprawić przed stacjami Drogi Krzyżowej zatwierdzonej przez Władzę Kościelną.
2. Dla odprawienia Drogi Krzyżowej wymaga się tylko pobożnego rozważania męki i śmierci Chrystusa. Nie jest zatem rzeczą konieczną rozmyślanie o poszczególnych tajemnicach każdej stacji.
3. Wymaga się jednak przechodzenia od jednej stacji do drugiej. Jeżeli jednak tę praktykę odprawia się publicznie i wszyscy biorący udział nie mogą bez zamieszania przechodzić od stacji do stacji, wystarczy, jeżeli przechodzi prowadzący Drogę Krzyżową, podczas gdy inni pozostają na swoim miejscu.
4. Przeszkodzeni (np. chorzy) mogą uzyskać taki sam odpust, jeżeli przynajmniej przez pół godziny będą pobożnie czytać i rozważać o męce i śmierci Pana naszego Jezusa Chrystusa".
Najbardziej znaczącym dla żyjącego katolika jest odpust zupełny określony na godzinę śmierci. Papież Paweł VI ogłosił (Ind. doc., norma 1-8): “Jeżeli nie i ma kapłana... Święta Matka Kościół łaskawie mu (konającemu) udziela, o ile jest odpowiednio dysponowany, odpustu zupełnego, który uzyskuje w momencie śmierci, byleby za życia miał zwyczaj odmawiania jakichkolwiek modlitw. Do uzyskania tego odpustu chwalebną jest rzeczą posługiwać się krucyfiksem lub krzyżem. Taką odpowiednią dyspozycją w godzinie śmierci jest stan łaski uświęcającej i wolność od przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet lekkiego” (por. Ench. ind. nr 28).
Kościół więc zachęca wiernych, by ofiarowali wszystkie odpusty przez całe życie za zmarłych, ponieważ taka częsta praktyka wytwarza w człowieku tę właśnie odpowiednią dyspozycję, dzięki której uzyska na pewno odpust zupełny dla siebie w godzinie śmierci. Odpustów, tak zupełnych jak i cząstkowych, nie można ofiarować za żywych, ratując zaś dusze czyśćcowe - spełnia człowiek wspaniałe uczynki miłosierdzia.
“Odpust związany z jakimś świętem uważa się za przeniesiony na ten dzień, na który przenosi się samo święto lub prawnie przynajmniej jego zewnętrzną uroczystość” (Ench. ind., norma 17).
“Jeżeli do uzyskania odpustu związanego z jakimś dniem jest wymagane nawiedzenie kościoła lub kaplicy, to może ono mieć miejsce od południa dnia poprzedzającego aż do północy kończącej dzień oznaczony” (tamże, norma 18).
“Dzieło przepisane dla uzyskania odpustu zupełnego, a związane z kościołem lub kaplicą, obejmuje ich pobożne nawiedzenie, w czasie którego należy odmówić Modlitwę Pańską i symbol wiary, tzn. “Ojcze nasz” i “Wierzę” (tamże, norma 25).
“Po jednej Spowiedzi Sakramentalnej można uzyskać wiele (plures) odpustów zupełnych. Natomiast po jednym przyjęciu Ciała Pańskiego i po jednej modlitwie w intencjach Ojca Świętego zyskuje się tylko jeden odpust zupełny” (tamże, norma 28).
“Warunek dotyczący modlitwy w intencjach Ojca Świętego wypełnia się całkowicie przez odmówienie «Ojcze nasz» i «Zdrowaś». Pozostawia się jednak wiernym możność odmówienia jakiejkolwiek innej modlitwy, zgodnie z ich pobożnością” (tamże, norma 29).
“Odpust zupełny
można uzyskać tylko jeden raz w ciągu dnia. Jednakże w momencie śmierci wierny może uzyskać odpust zupełny, chociażby tego dnia uzyskał już wcześniej inny odpust zupełny” (Ench. ind., norma 24).Odpustów cząstkowych (już bez określenia terminu, np. 100 dni... itp.) można uzyskać wiele każdego dnia.
Szczególną skuteczność w ratowaniu dusz czyśćcowych widzi Kościół w każdej odprawionej Mszy świętej. W normie 21 (Ench. ind.) czytamy; “Święta Matka Kościół wyraża jak największą troskę o zmarłych. Znosząc zatem jakikolwiek przywilej w tej materii stwierdza, że zmarłym można przychodzić z pomocą najbardziej przez każdą ofiarę Mszy świętej”.
Kto może uzyskać odpust zupełny lub cząstkowy?
“Aby ktoś był zdolny uzyskać odpust musi być:
1) ochrzczony,
2) wolny od ekskomuniki,
3) w stanie łaski uświęcającej przynajmniej pod koniec wypełniania przepisanego dzieła,
4) poddany udzielającemu odpust, np. biskupowi lub papieżowi” (Ench. ind. norma 22).
“Kto zaś jest zdolny do uzyskania odpustu, wtedy go rzeczywiście uzyskuje, gdy ma przynajmniej ogólną intencję zyskiwania odpustu i wypełnia w określonym czasie nakazane czynności w sposób należyty, przewidziany w nadaniu odpustu” (tamże, norma 22, par. 2).
W nawiązaniu do powyższego sformułowania, iż wierny rzeczywiście uzyskuje odpust (np. zupełny), trzeba wyjaśnić, że Kościół w ciągu wieków zwalczał dwie skrajne tendencje w nastawieniu wiernych co do możliwości uzyskania odpustów oraz co do ich wartości. Tendencja pierwsza - to błędne mniemanie o zbyt łatwej możliwości uzyskania odpustu, nawet zupełnego. Natomiast druga tendencja - to lekceważenie wartości odpustu (zwłaszcza zupełnego) lub powątpiewanie, a nawet zaprzeczanie możliwości uzyskania odpustu; Skrajnym przypadkiem drugiej tendencji - to powątpiewanie i zaprzeczanie kompetencji Kościoła co do udzielania takich nadzwyczajnych darów.
Aby nie ulec pokusie przychylenia się do którejkolwiek z tych wyżej wymienionych błędnych tendencji, należy koniecznie trzymać się wyraźnych ostrzeżeń Kościoła w tej materii, mianowicie: “Kościół wszakże poskramiając i korygując nadużycia, uczy i nakazuje, że należy zachować w Kościele praktykę odpustów, wielce zbawienną dla ludu chrześcijańskiego i potwierdzoną powagą świętych soborów, a stosuje karę wyłączenia (z Kościoła) w stosunku do tych, którzy głoszą, iż są one albo niepotrzebne, albo że Kościół nie ma władzy ich udzielania” (Ind. doc. p. 8).
Papież Leon X już na początku XVI wieku w obronie odpustów w Kościele katolickim wydał bullę (“Cum postquam”, 1518 r.) z następującym sformułowaniem: “Aby nikt nie mógł powołać się na nieznajomość nauki Kościoła rzymskiego odnośnie do odpustów i ich skuteczności albo usprawiedliwiać się pozorem takiej niewiedzy, albo ratować się zmyślonym oświadczeniem... Dlatego (wyjaśniamy, że) wszyscy, tak żyjący, jak zmarli, którzy rzeczywiście te odpusty uzyskali, są uwolnieni od tak wielkiej kary doczesnej, należącej się według sprawiedliwości Bożej za ich uczynkowe grzechy, według miary odpowiadającej udzielonemu i otrzymanemu odpustowi. Postanawiamy władzą apostolską i mocą obecnego pisma, że tak powinni wszyscy utrzymywać i głosić pod karą wyłączenia przez sam fakt (ipso facto) ze społeczności wiernych” (z Kościoła).
Papież Paweł VI, dla podkreślenia wielkiej wartości odpustów, precyzuje dotychczasową naukę Kościoła o odpustach i wprowadza nowe wymogi, mianowicie: “Dla uzyskania odpustu wymaga się, aby z jednej strony były wypełnione dobre uczynki, a z drugiej strony, aby wierny posiadał odpowiednie dyspozycje, mianowicie: aby miłował Boga, miał nienawiść do grzechu, pokładał nadzieję w zasługach Chrystusa Pana” (Ench. ind., p. 10). W normie 7 (Ench. ind.) ogłasza Papież najtrudniejszy warunek do uzyskania odpustu zupełnego, mianowicie: “Wymaga się ponadto wykluczenia wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet powszedniego”.
W tym dokumencie papieskim czytamy dalej: “Cel, jaki sobie stawia władza kościelna w udzielaniu odpustów, tkwi nie tylko w tym, aby wspomóc wiernych w usunięciu należnych kar, lecz także w tym, aby wiernych skłonić do wykonywania uczynków pobożności, pokuty i miłości - zwłaszcza takich, które przyczyniają się do wzrostu wiary i dobra wspólnego” (Ind. doc., p. 8). Jeśli wierni ofiarują odpusty za zmarłych, praktykują w szczególniejszy sposób miłość, a gdy myślą o sprawach niebieskich (nadprzyrodzonych) - lepiej układają sprawy doczesne” (tamże).
Dalej wyjaśnia papież Paweł VI: “Zostaje przeto zachowany porządek miłości, w którym włącza się odpuszczenie kar przez skorzystanie ze skarbca Kościoła. Naczelne miejsce miłości w życiu chrześcijańskim zostaje również wzmocnione odpustami” (Ind. doc., p. 11). “Również i dziś Kościół zachęca wszystkich swoich wiernych, aby rozważyli i zastanowili się, jak wielkie znaczenie ma praktyka zyskiwania odpustów dla poszczególnych wiernych, a nawet dla rozwoju całej wspólnoty chrześcijańskiej” (tamże, p. 9).
Zyskiwanie więc odpustów zupełnych jest wyjątkowo wielce zbawienną praktyką, ale trzeba zawsze pamiętać, że pierwszorzędnymi środkami uświęcenia są Sakramenty święte. Odpust zupełny bowiem można uzyskać tylko po właściwym przyjęciu Sakramentów świętych, tzn. po dobrze odprawionej Spowiedzi świętej i po godnym przyjęciu Ciała Pańskiego. Wierni przyjmując Sakramenty święte, nie zawsze rezygnują na przyszłość z dobrowolnych grzechów lekkich, a nawet ciężkich. Skutkiem takiego niewłaściwego nastawienia występują u bardzo wielu katolików ciężkie nałogi i złe przyzwyczajenia, dlatego papież Paweł VI przestrzega w swoim nauczaniu: “Odpustów nie można uzyskać bez szczerej wewnętrznej przemiany (metanoia)...” (Ind. doc., p. 11).
Z tej nauki papieża Pawła VI wynika, że odpust zupełny jest uwieńczeniem dzieła nawrócenia się chrześcijanina i stanowi doping do zdecydowanego wkroczenia na drogę nawrócenia, czyli własnego uświęcenia. A zatem - nawrócenie i mocne postanowienie trwania w nim stanowi zasadniczy wymóg, a zarazem zachętę do uzyskania odpustu zupełnego.
Po dokładnym zapoznaniu się z całością nauki Kościoła o odpuście zupełnym, można zauważyć, że uzyskanie tego odpustu jest bardzo trudne. Kościół natomiast stawia takie wymogi dlatego, aby uświadomić wiernym, że chodzi o bardzo wielkie dobro. Ale jeśli już ktoś z wielkim wysiłkiem i samozaparciem spełni wszystkie wymogi, ma prawo wierzyć, że odpust zupełny uzyskał i tym samym trwa w stanie nawrócenia i uświęcenia. W taki też sposób wypełnia naglące wezwanie Pana Jezusa: “Szukajcie najpierw Królestwa Bożego..., nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię...”
Wielką zachętą do zyskiwania odpustów zupełnych może być wskazanie na praktyczne skutki tychże odpustów. Takie właśnie wskazanie sformułował ks. Marian Pastuszko w książce pt. “Duszpasterstwo w świetle Nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego” (ATK, Warszawa 1985 r.), mianowicie: “Kto uzyskuje odpust zupełny, jest w takim stanie, jak zaraz po Chrzcie świętym. Gdyby umarł, poszedłby wprost do nieba” (dz. cyt., s. 146).
Tak więc nauka Kościoła przekonuje nas, że odpust zupełny jest wyjątkowo wielkim darem miłosierdzia Bożego, ale w szczególny sposób uzależnionym od współpracy człowieka z łaską Bożą. Natomiast odpusty cząstkowe można uzyskać zasadniczo za każdą pobożną czynność wykonaną: na zewnątrz np. znak krzyża świętego, używanie wody święconej, odwiedzenie kościoła... lub w myślach np. rozmyślanie, rachunek sumienia, akt żalu doskonałego... lub w mowie, np. pobożne wymawianie aktów strzelistych.
Oto przykładowo niektóre akty strzeliste uczynione w mowie lub w myśli, ale od serca:
1. Niech będzie Bóg uwielbiony
2. Bogu niech będą dzięki
3. Bądź uwielbiona Trójco Przejnajświętsza
4. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus
5. Boże, bądź miłościw mnie grzesznemu
6. Boże, wspomóż mnie... wzmocnij mnie... zbaw mnie
7. Boże, ofiaruję Ci moją wolę, ciało i duszę moją
8. Jezu cichy i serca pokornego uczyń serca nasze według Serca Twego
9. Serce Jezusa, w Tobie pokładam nadzieję
10. Najświętsze Serce Jezusa, zmiłuj się nad nami
11. Pan mój i Bóg mój... Bóg mój i wszystko moje
12. Panie, pomnóż naszą wiarę, nadzieję i miłość
13. Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu
14. Jezu, Maryjo, Józefie św. bądźcie przy mnie w godzinie śmierci (przy konaniu)
15. Jezu, ufam Tobie
16. Boże, w ręce Twoje oddaję ducha mojego
17. Dobry Jezu a nasz Panie, daj im wieczne spoczywanie
18. Matko najświętsza. Tyś moją nadzieją
19. Królowo bez zmazy pierworodnej poczęta, módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy
20. O Jezu, z miłości ku Tobie żałuję za wszystkie moje grzechy całego życia (akt żalu doskonałego)
A więc: każde pobożne westchnienie, pochodzące od serca, jest aktem strzelistym, za który można uzyskać odpust cząstkowy.
