Specyfika łaski sakramentalnej małżeństwa
Można skonstruować katalog 14 charakterystycznych cech łaski sakramentu małżeństwa.
ŁASKA PASCHALNA
Poprzez działanie Ducha Świętego małżonkowie otrzymują nowe serce, zdolne do wzajemnej miłości na wzór miłości Jezusa Chrystusa, objawionej w ofierze Krzyża. Małżonkowie są powołani do uczestnictwa i przeżywania miłości Chrystusa ofiarującego się na krzyżu.
Małżeństwo jest nie tylko znakiem zbawienia ale rzeczywistym udziałem w tym dziele. „Małżeństwo, podobnie jak każdy sakrament, jest pamiątką, uobecnieniem i proroctwem tego zbawczego dzieła; jako pamiątka daje małżonkom łaskę i zadanie upamiętniania wielkich dzieł Bożych i świadczenia o nich wobec swych dzieci; jako uobecnienie daje im łaskę i zadanie wprowadzenia w życie, wzajemnie wobec siebie i wobec dzieci, wymogów miłości, która przebacza i darzy odkupieniem; jako proroctwo, daje im łaskę i zadanie życia i świadczenia o nadziei przyszłego spotkania z Chrystusem.
Dzięki uczestnictwu w dziele zbawienia małżonkowie otrzymują jako skutek typowo chrześcijańską więź małżeńską, zwaną komunią osób (communio personarum). A zatem możemy powiedzieć, że osobowa relacja między małżonkami nie jest wynikiem jedynie ludzkich działań, leczy wyrasta jako błogosławiony efekt paschy Chrystusa i jest uczestnictwem w jego życiu.
ŁASKA BUDOWANIA WSPÓLNOTY OSÓB (COMMUNIO PERSONARUM)
Naturalne pragnienie osobowego uzupełniania się spełniania się w tworzeniu komunii między małżonkami. Ta głęboko ludzka potrzeba zostaje przez Boga potwierdzona, oczyszczona i podniesiona na poziom nadprzyrodzony. „Duch Święty, udzielony podczas uroczystości sakramentalnej, użycza małżonkom chrześcijańskim daru nowej komunii, komunii miłości, która jest żywym i rzeczywistym obrazem tej najszczególniejszej jedności , które czyni z kościoła niepodzielne Ciało mistyczne Chrystusa Pana. Oczywiście to budowanie komunii obejmuje wszystkie poziomy bytowe osób: związek ciał, charakterów, serc, umysłów i dusz. Jest to komunia oparta na miłości całkowitej, tzn. jedynej i wyłącznej. Sakrament jest darem łaski, która staje się jednocześnie powołaniem i przykazaniem, aby małżonkowie zachowali na zawsze wierność w posłuszeństwie woli Chrystusa, który powiedział: co Bóg złączył człowiek niech nie rozdziela”(Mt 19, 6) (Familiaris consortio 20). Z kolei List do rodzin przypomina, że „naturalna instytucja małżeństwa staje się z woli Chrystusa prawdziwym sakramentem Nowego Przymierza, opatrzonym odkupieńczą pieczęcią Jego krwi” (LdR 18).
ŁASKA BUDOWANIA JEDOŚCI W RODZINIE
Sakrament małżeństwa pozostaje otwarty na szerszy zakres komunii na rzeczywistość komunii poszerzonej. Naturalne ludzkie więzi łączące rodziców z dziećmi oraz dziadkami i krewnymi, dzięki wewnętrznej dynamice łaski Chrystusa zostają umocnione i wydoskonalone do tego stopnia, aby doświadczyć nadprzyrodzonej komunii. „ Duch Św., udzielany poprzez sprawowanie sakramentów, jest żywym źródłem, niewyczerpanym pokarmem nadprzyrodzonej komunii, która gromadzi i wiąże wierzących z Chrystusem i między sobą w jedności Kościoła Bożego. […] Wszyscy członkowie rodziny, każdy wedle własnego daru, mają łaskę i odpowiedzialny obowiązek budowania dzień po dniu komunii osób tworząc z rodziny szkołę bogatszego człowieczeństwa. Dokonuje się to przez łaskę i miłość wobec dzieci, wobec chorych i starszych, poprzez wzajemną codzienną służbę wszystkich; poprzez dzielenie się dobrami, radościami i cierpieniami” (FC 21).
ŁASKA WSPÓŁPRACY ZE STWORZYCIELEM W PRZKAZYWANIU ŻYCIA
W sakramencie małżeństwa Bóg powołuje małżonków, aby mieli udział zarówno w Jego miłości, jak też i mocy Ojca-Stwórcy. Łaska ta objawiła się poprzez wolną i odpowiedzialną współpracę w przekazywaniu ludzkiego życia. Przy czym płodność nie jest tutaj rozumiana tylko jako fizyczne rodzenie dzieci, lecz znacznie szerzej, jako ubogacanie dzieci, Kościoła i świata wszelkimi owocami życia moralnego, duchownego i nadprzyrodzonego. W Liście do rodzin JPII apeluje do rodziców, aby rodząc dzieci dla ziemskiej ojczyzny, nie zapomnieli, że rodzą je również dla Boga (po LdR 22).
ŁASKA JAKO POMOC W PRZEŻYWANIU PŁCIOWOŚCI WEDLE „ZAMYSŁU BOŻEGO I JAKO ZNAK JEDNOCZĄCEJ I PŁODNEJ MIŁOŚCI CHRYSTUSA DO JEGO KOŚCIOŁA” (FC 33)
Papież wskazuje na łaskę, która stanowi realną rzeczywistość obejmującą wszystkie aspekty życia małżeńskiego, w tym również dziedzinę płciowości. Przy tym, powołując się na naukę Pawła VI, przypomina o dwojakim znaczeniu małżeńskiego aktu seksualnego, oznaczającego jedność i rodzicielstwo.
ŁASKA JAKO DAR I ZADANIE ŚWIĘTOŚCI
Łaska ta jest rozumiana jako szczególne zaproszenie do ustawicznego postępu moralnego na drodze swojego życia. Łaska sakramentu stanowi nieodzowną pomoc w odkrywaniu i przyjmowaniu Bożego prawa moralnego, które służy pełnemu człowieczeństwu. „Wszyscy małżonkowie są powołani do świętości w małżeństwie według woli Boga a to powołanie realizuje się w miarę, jak osoba ludzka potrafi odpowiedzieć na przykazanie Boże, ożywiona spokojną ufnością w łaskę Bożą i we własną wolę” (FC 34). W Liście do rodzin zaś Jan Paweł II ukazuje piękną miłość jako dar Ducha Świętego, który w sakramencie małżeństwa nawiedza ludzkie serca. „Aby była piękną miłością, czyli darem osoby dla osoby, musi pochodzić od Tego, który sam jest Darem i Źródłem wszelkich darów” (LdR 20). Zdaniem papieża to Duch Święty dając życie uzdalnia męża i żonę do wzajemnego bycia dla siebie darem.
ŁASKA KONSEKRACJI DO PRAWDZIWIE CHRZEŚCIJAŃSKIEGO WYCHOWANIA DZIECI
Bóg powołuje małżonków „do uczestnictwa we władzy i miłości samego Boga Ojca i Chrystusa Pasterza, a także w macierzyńskiej miłości Kościoła, wzbogaca ich darami Duch Świętego, po to, ażeby pomogli dzieciom w ich ludzkim i chrześcijańskim wzrastaniu” (FC 38). Zdaniem Ojca Świętego wychowawcze działanie rodziców nie jest jakimś ubocznym przejawem ich aktywności, ale nabiera godności powołania, i w tym sensie staje się posługą Kościoła w dziele budowania jego członków. Jest to proces budowania Kościoła w swoich dzieciach. Zatem rodzina będąca domowym kościołem, zgromadzona przez Słowo i Sakrament, staje się w analogii do Kościoła Powszechnego nauczycielką i matką (por. FC 38). W Liście do rodzin zaś wychowanie dzieci przez rodziców zostało ukazane jako uczestnictwo w ojcowskiej i zarazem macierzyńskiej pedagogii Boga (por. LdR 16).
Ze strony rodziców wychowanie to obdarzanie człowieczeństwem. „Przez Chrystusa każde wychowanie w rodzinie i poza rodziną zostaje wprowadzone w zbawczy wymiar Boskiej pedagogii skierowanej do wszystkich ludzi i wszystkich rodzin, i osiągającej swą pełnie w paschalnej tajemnicy śmierci i zmartwychwstania Chrystusa” (LdR 16).
ŁASKA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA UMOCNIENIE W DUSZACH DZIECI DARU ŁASKI BOŻEJ
Rodzice otrzymują łaskę bycia pierwszymi apostołami Ewangelii i stają się rodzicami w pełni, gdyż obok zrodzenia fizycznego sprawiają odrodzenie z Ducha Świętego, które płynie z Krzyża i zmartwychwstania Chrystusa (por. FC 39). W Liście do rodzin papież Jan Paweł II podkreśla niezastąpiony charakter rodziców jako pierwszych nauczycieli wiary. Uwzględniając łaskę stanu charyzmat wspólnoty rodzinnej, Kościół wychowuje swoje dzieci zawsze przez rodzinę (po. LdR 16).
ŁASKA BĘDĄCA UZDOLNIENIEM DO ŻYCIA ODPOWIADAJĄCEGO POWOŁANIU LUDZI ŚWIECKICH
Na mocy sakramentu małżonkowie i rodzice otrzymują łaskę, będącą zarazem zobowiązaniem do podjęcia zadań społecznych i politycznych, traktowanych głównie jako odpowiedzialna służba ubogim i zepchniętym na margines. Posłannictwo to winno być rozumiane jako budowanie Królestwa Bożego przy realizowaniu spraw świeckich zgodnie z myślą Boga (FC 47).
ŁASKA EKLEZJOTWÓRCZA
Małżeństwo i zbudowana na jego fundamencie rodzina dzięki otrzymanej łasce sakramentalnej buduje specyficzne więzi z Kościołem, sama tworząc Domowy Kościół. „Małżonkowie i rodzice chrześcijańscy na mocy sakramentu we właściwym sobie stanie i porządku życia mają własny dar wśród Ludu Bożego. Dlatego też nie tylko otrzymują miłość Chrystusa, stając się wspólnotą zbawioną” (FC 49). Na podstawie tego fragmentu widzimy, że w sakrancie małżonkowie otrzymują dar uczestnictwa w zbawczym, prorockim, kapłańskim i królewskim posłannictwie Kościoła.
ŁASKA MISYJNEGO POSŁANNICTWA
Sakrament małżeństwa wiąże się istotnie z pozostałymi sakramentami, na nowo nakłada małżonkom obowiązek bycia świadkami Chrystusa i misjonarzami miłości i życia. Łaska jest rozwijana głównie w ramach życia rodzinnego, jednakże w niektórych przypadkach przyjmuje formę radykalnego głoszenia na terenach misyjnych. „Sakrament małżeństwa, który podejmuje na nowo i nakłada obowiązek wszczepiony na chrzcie świętym i w bierzmowaniu – obrony i szerzenia wiary, czyni małżonków i rodziców chrześcijańskich świadkami Chrystusa aż po krańce ziemi” (FC 54). Misyjne posłannictwo rodziców realizuje się nie tyle przez posługę słowa ile raczej przez przykład życia wobec tych, którzy jeszcze lub nie wierzą.
ŁASKA BYCIA WSPÓLNOTĄ W DIALOGU Z BOGIEM
Małżonkowie złączeni węzłem sakramentalnym tworzą swoistą wspólnotę komunikacji, kierują wolną przestrzeń naturalnego dialogu, który swoją sferą obejmuje całość ich problemów personalnych i egzystencjalnych. Jednak komunikacja na poziomie ludzkim okazuje się tylko jednym z aspektów wymiany myśli, uczuć i duchowych darów. Sakrament małżeństwa jest rozumiany w nauczaniu Magisterium jako udział w Kościele będącym ludem kapłańskim. Sakrament małżeński jest rozumiany jako udział w Kościele będącym ludem kapłańskim. Stąd też Komunia małżonków staje się wspólnotą dialogu z Bogiem poprzez życie sakramentalne, ofiarę życia i modlitwę (po. FC 55).
ŁASKA WZAJEMNEGO UŚWIĘCANIA MAŁŻONKÓW
Istotnym celem małżeństwa jest wzajemne uświęcanie się. Nauczenie Kościoła rozumie to uświęcanie się jako wspólnotowe, ponowne włączenie się w tajemnicę śmierci i zmartwychwstanie Chrystusa. Zawiera to wyraźną analogię do sakramentu chrztu z tą tylko różnicą, że łaska uświęcająca na chrzcie posiada charakter bardziej indywidualny. W sakramencie chrztu konkretne Ja lub Ty zostaje obdarzone łaską świętości, natomiast w przypadku małżeństwa kolektywny podmiot My zostaje ponownie uświęcony
